Wat doen bij een overlijden? Een overlijden is nooit fijn. De periode erna is voor de nabestaanden vaak chaotisch en emotioneel moeilijk. Zij dienen niet alleen het verlies te dragen, maar krijgen er ook nog eens een hoop administratieve taken er bij. We zullen hier proberen de belangrijkste zaken toe te lichten.
Eerste acties vlak na het overlijden
Het eerste wat je in België wettelijk verplicht bent om te doen vlak na een overlijden is het oproepen van een arts die het overlijden kan vaststellen. Wanneer iemand overlijd in een ziekenhuis gebeurd dit automatisch. De arts zal het overlijden dus vaststellen waarbij de datum, uur en doodsoorzaak van het overlijden wordt vastgelegd in een medisch attest van overlijden.
De nabestaanden kunnen kiezen om zelf het overlijden aan te geven bij de burgerlijke stand van de gemeente waar is de persoon is gestorven + de gemeente waar de begrafenis zal plaatsvinden, of kunnen dit laten doen door een begrafenisondernemer.
De begrafenisondernemer
Een begrafenisondernemer regelt de uitvaart van A tot Z, maar zal zich ten eerste ontfermen over het lichaam en u helpen in de administratie in de aangifte van het overlijden. Voor deze aangifte bij de gemeentes zijn er een aantal documenten verreist:
- Het medisch overlijdensattest van de arts
- De identiteitskaart van de overledene
- Eventueel haar/zijn trouwboekje
- Eventueel haar/zijn rijbewijs
- De identiteitskaart van de aangevers/getuigen (meestal de begrafenisondernemer)
- Een aanvraag tot crematie (indien van toepassing)
De gemeente waar de persoon is overleden maakt een akte van overlijden op en zend die door naar de gemeente waar de overledene woonachtig was, zodat het overlijden ook daar kan worden opgenomen in de administratie. Het is deze gemeente dat de overlijdens akte zal aanleveren. Vraag hiervan zeker enkele kopieën want je zal dit document nodig hebben voor aangifte bij bank(en), verzekeringsmaatschappij(en), ziekenfonds en notaris.
Het regelen van de uitvaart
Mogelijk had de overledene bepaalde wensen gedefinieerd voor de begrafenis of crematie:
- Is de uitvaart al voorbereid (mogelijks met begrafenisondernemer)?
- Begrafenis of crematie?
- De overledene kan bepaalde instructies gegeven hebben
- De overledene kan een wilsbeschikking hebben neergelegd bij de gemeente
- De overledene kan haar/zijn wensen in een testament hebben vermeld.
Begrafenis kosten
Een uitvaart is duur. Reken dat dit gemiddeld tussen de €3000 a €8000 kost. Deze kosten zullen worden betaald door de erfenis. Indien die niet toereikend blijkt zullen deze kosten moeten worden betaald door de erfgenamen. In het geval dat de overledene een uitvaartverzekering had zal de verzekeringsmaatschappij de uitvaart betalen. In sommige gevallen zal ook de werkgever van de overledene bijdragen.
Belangrijk! Bewaar alle documenten en facturen over de begrafeniskosten (de begrafenisondernemer, het drukwerk, de koffietafel, de bloemen, … ). Soms betaalt het ziekenfonds, een verzekeringsmaatschappij of zelfs de werkgever van de overledene bepaalde kosten geheel of gedeeltelijk terug. In elk geval kan je de kosten inbrengen bij de aangifte van de nalatenschap voor de successierechten en dus aftrekken van het totaalbedrag van de nalatenschap
Op de hoogte brengen van de nodige instanties
Eerst en vooral op de hoogte te brengen:
Bank(en)
De erfgenamen moeten zelf contact opnemen met alle banken waar de overledene bezittingen had. Banken zijn wettelijk verplicht om alle tegoeden te blokkeren. Dit verhinderd dat iemand deze tegoeden op eigen houtje nog kan gebruiken. Indien u niet op de hoogte bent over al de bezittingen van de overledene kan dit worden opgezocht. De bank moet vervolgens een lijst van tegoeden opstellen en overmaken aan de administratie ter registratie zodat dit kan worden vergeleken met het testament.
De tegoeden kunnen worden gedeblokkeerd bij info over wettige erfgenamen via:
- Attest van erfopvolging (FOD)
- Akte van erfopvolging (notaris)
Erfgenamen dienen persoonlijk of via volmacht aanwezig te zijn bij de vrijgeving van de tegoeden.
In afwachting van de deblokkering van de tegoeden, kan de bank de nabestaanden het geld voor een aantal kosten ter beschikking stellen. Daarbij gelden voorwaarden:
- Het geld is bedoeld voor bijvoorbeeld begrafeniskosten, kosten in verband met de laatste ziekte, kosten in verband met de laatste verblijfplaats, etc...
- Onder bepaalde voorwaarden kan de bank ook een voorschot geven aan de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende.
Werkgever of pensioensdienst
Als de overledene nog werkte, moet je zijn werkgever zo snel mogelijk van het overlijden op de hoogte brengen. Die betaalt de nog verschuldigde salarissen, het vakantiegeld en eventuele andere premies. Soms komt de werkgever ook tegemoet in de uitvaartkosten.
Als de overledene zelfstandige was, neem je het best contact op met zijn boekhouder. Die zal je helpen om alle nodige instanties op de hoogte te brengen.
Was de overledene al met pensioen, dan wordt de pensioendienst door de Burgerlijke Stand van de gemeente op de hoogte gebracht. Daar hoef je zelf niets voor te doen. Als langstlevende echtgenoot heb je onder bepaalde voorwaarden recht op een overlevingspensioen. De aanvraag daarvoor moet je wel zelf indienen. Was de overledene werknemer of zelfstandige, dan kan dat bij de pensioendienst van je gemeente.
Ziekenfonds
Verzekeringsmaatschappij(en)
Informeer alle verzekeringsmaatschappijen waar de overledene bij aangesloten was. Indien hij of zij ook aangesloten was bij een uitvaartverzekering zal deze geheel of gedeeltelijk tegemoetkomen in de uitvaartkosten.
Notaris
Het inschakelen van een notaris is niet verplicht bij een overlijden, maar wel sterk aangeraden. De notaris regelt de akte of attest van erfopvolging, de aangifte van nalatenschap bij de fiscus en de verdeling van het nalatenschap.
Directie voor Inschrijving van Voertuigen (DIV)
Indien de overledene een auto of een ander motorvoertuig had moet de nummerplaat teruggestuurd worden naar de DIV.
Is uw partner overleden en was u getrouwd of wettelijk samenwonend, dan kunt u de nummerplaat overnemen. De nummerplaat kan ook overgenomen worden door 1 van uw kinderen. Ook in dat geval stelt u de DIV op de hoogte zodat de wagen op uw naam of op naam van uw kind kan worden ingeschreven.
Ook nog op de hoogte te brengen:
- Vakbond
- Kinderbijslagfonds
- Fiscus (via notaris)
Denk ook nog aan:
- Telecomprovider
- Watermaatschappij
- Energie leverancier(s)
- Andere abbonementen
- Doorsturen van post
Een notaris raadplegen
Een notaris zal het volgende voor u regelen:
- De akte of attest van erfopvolging
- De aangifte van nalatenschap fiscus
- De verdeling van het nalatenschap
Indien nodig kunt u een beroep doen op een notaris. De notaris gaat in eerste instantie na of de overledene laatste wensen heeft nagelaten in een testament. Pas als dat nagekeken is kan hij of zij bepalen wie recht heeft op welk deel van de nalatenschap. De notaris verzamelt informatie over de volledige inhoud van de nalatenschap. Hij of zij geeft aan de nabestaanden advies over de nalatenschap (zoals de mogelijkheid om de nalatenschap te weigeren of te aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving). Ten slotte zal de notaris ook de erfenis vereffenen en verdelen.
Er wordt meestal geadviseerd om bij een overlijden een notaris in te schakelen omdat de aangifte correct moet worden ingevuld. Bij fouten hierin kunnen er boetes worden opgelegd in de vorm van belastingverhoging op de erfenis.
De erfenis
Indien er geen testament beschikbaar is zal de erfenis worden verdeeld volgens de wet. Hierbij wordt een systeem van bloedverwantschap toegepast. Naast de wettelijke regeling heeft iedereen een zekere vrijheid om zijn of haar nalatenschap te regelen via testament, huwelijkscontract, samenlevingscontract of schenkingen.
Als u geërfd hebt van iemand die zijn woning in België had, zult u successierechten moeten betalen. Op basis van een aangifte van nalatenschap zal de ontvanger de verschuldigde rechten berekenen en het aandeel van elke erfgenaam bepalen. Meer info over erven kan u via uw notaris verkrijgen.
Een eigendom erven
Wanneer u een woning erft na een overlijden, dan heeft u verschillende mogelijkheden: u kan er zelf in gaan wonen, u kan ze verhuren of u verkoopt de woning. U kan zelfs afzien van de erfenis. Maar de wetgeving daarrond is best complex, u laat zich dus best goed informeren vooraleer u beslist wat u met uw erfenis gaat doen. Een woning erven is een breed onderwerp. Daarom zullen we dit in de toekomst toelichten in een apart artikel.
Hoe dan ook, indien de woning voorheen niet leegstond zal deze ten eerste moeten worden leeggemaakt. Hiervoor schakelt u best een professionele inboedel opruimer in. Het leegmaken van een woning van een overleden dierbare is een zware opgave. Na dat u alle spullen met waarde en emotionele waarde uit de inboedel hebt gehaald, doen zij al de rest.
En tot slot
Tot slot willen we u en alle nabestaanden veel sterkte wensen door deze moeilijke periode. Probeer zoveel mogelijk hulp in te schakelen voor al de bovenstaande administratieve taken want het is zo al moeilijk genoeg, zo zal ook alles sneller afgehandeld zijn, wat ook de nodige rust weer zal geven die zo belangrijk is voor het rouwproces.
